Schrijvers gebruiken metaforen vaak om hun tekst te verfraaien of beeldender te maken. Maar wist je dat mensen ook veel in metaforen denken en spreken?
De conceptuele metafoortheorie legt uit hoe metaforen werken voor lezers en luisteraars. Een metafoor zorgt ervoor dat je een lastige, abstracte zaak begrijpt aan de hand van een eenvoudige, concretere zaak. Een voorbeeld daarvan is het begrip tijd. Misschien is het je weleens opgevallen dat we bij het abstracte begrip tijd vaak woorden gebruiken die passen bij het concrete begrip geld. Denk maar eens aan uitspraken als ‘Dat kost mij te veel tijd’ en ‘Besteed jij wel genoeg tijd aan je schoolwerk?’. In het voorgaande voorbeeld is tijd het doeldomein: het onderwerp waarover je spreekt. Geld is hier het brondomein: het domein waaruit je put om het doeldomein te beschrijven.
Als je gebruikmaakt van metaforen, zul je allerlei verbanden gaan leggen tussen elementen van het doeldomein en het brondomein. Die verbanden zorgen ervoor dat jij en je publiek op een bepaalde manier naar het doeldomein gaan kijken. Je kan in het geval van tijd en geld (onbewust) het gevoel krijgen dat je tijd kunt besparen en dat tijd op kan raken. Daarom gebruiken politici regelmatig metaforen om het kiezerspubliek te beïnvloeden.
Vraag 1: Tijdens de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen in Nederland in november 2023 beloofde PVV-leider Geert Wilders dat hij bepaalde controversiële opvattingen uit zijn partijprogramma ‘in de ijskast’ zou zetten, om zo een coalitie te kunnen vormen met partijen die hem eerst uitsloten vanwege deze opvattingen. Wat is in deze metafoor het doeldomein en wat het brondomein?
1. Doeldomein: politiek en brondomein: ijskast
2. Doeldomein: etenswaren en brondomein: standpunten
3. Doeldomein: opvattingen en brondomein: etenswaren
4. Doeldomein: opvattingen en brondomein: partijprogramma
Vraag 2: Er kwam veel kritiek op de uitspraak van Wilders. Zo zei oud-politicus Uri Rosenthal dat Wilders zijn anti-islamstandpunten niet in de ijskast, maar ‘bij het radioactief afval’ moet zetten (bron: WNL op Zondag, 3 december 2023). Leg met behulp van dit kritiekpunt uit wat er voor de politieke samenwerking problematisch is aan de ijskast-metafoor.
OPLOSSING
Vraag 1: Antwoord 1
Vraag 2: Etenswaar die je in de ijskast zet, bewaar je om later alsnog te gebruiken. De ideeën worden dus niet definitief verwijderd uit het PVV-partijprogramma, zoals partijen die mogelijk willen samenwerken wel zouden willen. Als Wilders zijn ideeën bij het radioactief afval zou zetten, zouden ze wel verdwijnen. (‘radio-actief’ geeft ook nog een associatie met gevaarlijk)